Theo những báo cáo uy tín gần đây, gần 1/3 dân số thế giới đang bị tăng cân-béo phì và tình trạng này xảy đến không chỉ ở các nước phát triển mà còn tăng rất nhanh ở các nước đang phát triển như Việt Nam mình.
Anh chị có biết không? Đứng trước một bệnh nhân bị tăng cân-béo phì, đặc biệt là béo bụng, các bác sĩ luôn phải nghĩ đến những vấn đề sức khoẻ phức tạo kèm theo trong cơ thể con người đó, ví dụ như người ấy có bị cao huyết áp, xơ vữa động mạch, hen suyễn, dị ứng, thoái hoá sớm các khớp, tiểu đường…hay không? Bs nói như vậy để anh chị dễ hình dung ra được béo phì đang là một vấn đề sức khoẻ mang tính cấp bách toàn cầu, và hầu hết tất cả các chuyên ngành trong y tế đều phải đối mặt.
Ví dụ, theo trung tâm dự phòng và kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, với trẻ em bị tăng cân-béo phì, các cháu sẽ đối mặt với những nguy cơ về sức khoẻ nghiêm trọng như:
- Huyết áp & cholesterol cao, là yếu tố nguy cơ cho bệnh lý tim mạch
- Tăng nguy cơ suy giảm dung nạp đường trong máu, kháng insulin và tiểu đường tuýp 2.
- Các vấn đề về thở, chẳng hạn như hen suyễn & hội chứng ngưng thở khi ngủ
- Các vấn đề về xương khớp như thoái hoá khớp gối-khớp háng sớm, chấn thương khớp và các dây chằng, đau nhức xương về đêm..
- Bệnh gan nhiễm mỡ, sỏi mật và trào ngược dạ dày-thực quản..
- Các vấn đề tâm lý như lo âu-trầm cảm, mất tự tin, bị bắt nạt & kỳ thị..
- Nghiêm trọng hơn, trẻ béo phì có nhiều khả năng trở thành người trưởng thành bị béo phì, trong khi béo phì người lớn có liên quan đến tăng nguy cơ mắc một số tình trạng sức khỏe bao gồm bệnh tim mạch, tiểu đường tuýp 2 và ung thư. Đây là 3 nhóm nguyên nhân chính gây tử vong trên toàn cầu hiện nay. Theo ước tính, mỗi năm trên thế giới có hơn 3 triệu người tăng cân-béo phì chết mà nguyên nhân xuất phát chủ yếu từ bệnh lý tim mạch.
Để con trẻ tăng cân-béo phì, lỗi lớn bắt nguồn từ chính chúng ta. Đẻ mổ, ăn uống hàng quán với những món chiền xào rán và nước ngọt đóng chai quá nhiều, trẻ ít vận động vì bận ngồi học đủ các môn, bận ngồi xem tivi điện thoại… chính là những nguyên nhân chính làm trẻ dễ dàng tăng cân và béo phì. Chúng ta cần hành động sớm trước khi quá muộn, vì để trẻ tăng cân, việc đưa cân nặng của trẻ trở về bình thường sẽ cực kỳ khó.
VẬY GIẢI PHÁP NÀO CHO CHÚNG TA & CON TRẺ?
Những lời khuyên từ chuyên gia dinh dưỡng trường đại học Stanford-Hoa Kỳ.
1. Nếu có thể, hãy để các trẻ đẻ thường, mọi sự can thiệp đến những gì thuộc về tự nhiên đều không phải là tốt nhất. Những trẻ mổ đẻ có hệ vi khuẩn trên cơ thể khác hẳn với những trẻ đẻ thông thường theo đường tự nhiên, và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng trẻ mổ đẻ dễ bị dị ứng, hen suyễn, bệnh lý về da, bệnh lý về đường ruột và béo phì hơn.
2. Ngăn ngừa béo phì ở trẻ sơ sinh: Các em bé được bú sữa mẹ càng lâu thì nguy cơ cháu bị béo phì khi lớn lên càng ít. Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ giảm hơn 15->25% nguy cơ bị béo phì sau này và tỷ lệ này tăng lên 20->40% khi chúng ta tiếp tuc cho trẻ bú ở 6 tháng tiếp theo hoặc lâu hơn. Trẻ mổ đẻ cũng có nguy cơ bị béo phì và các bệnh lý ngoài da, dị ứng hen suyễn cao hơn những trẻ đẻ thường.
3. Ăn bữa sáng đầy đủ. Mặc dù nhiều người nghĩ rằng họ sẽ cắt giảm lượng calo bằng cách cắt bữa ăn sáng, nhưng sự thật ngược lại. Một cuộc khảo sát về sức khỏe và dinh dưỡng quốc gia của Hoa Kỳ cho thấy những người ăn bữa sáng có cân nặng giảm hơn khoảng 2.7kg (6 pound) so với nam giới không ăn sáng; phụ nữ giảm khoảng 4 kg (9 pounds). Và một nghiên cứu 10 năm của gần 2.400 cô gái vị thành niên cho thấy rằng những người ăn bữa ăn sáng có chỉ số BMI (chỉ số thể hiện cơ thể béo-gầy) thấp hơn so với những cô gái không ăn sáng.
4. Ăn thức ăn nhiều chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh.
Ăn một bát gạo lứt với đậu xanh và rau vào bữa trưa có thể giúp chúng ta thấy ổn trong cả một buổi chiều dài. Các loại thực phẩm giàu chất xơ như thế này có ít calo & nhiều chất xơ, chúng cũng được tiêu hóa chậm, giúp chúng ta ổn định lượng đường trong máu tốt hơn & lâu hơn. Ngoài ra, ngũ cốc nguyên hạt cũng cung cấp nhiều vi chất dinh dưỡng, chẳng hạn như magiê và vitamin B6, những thành phần mà nhiều chế độ ăn giảm cân đang thiếu.
Rau xanh và rau sống như cà rốt, bí xanh và bông cải xanh có hàm lượng calo thấp nhưng có hàm lượng nước và chất xơ cao, điều này giúp bạn cảm thấy không mau đói, đường ruột lại luôn được làm sạch. Trong một nghiên cứu gần 18.000 người, các nhà nghiên cứu thấy rằng những người ăn salad thường có hàm lượng vitamin C và E, folate và carotenoids cao hơn so với những người không có thói quen này.
Tránh các loại thực phẩm có mật độ năng lượng cao hoặc có nhiều calo trong một lượng nhỏ thức ăn. Ví dụ, một miếng phô mai và một lượng lớn khoai tây chiên có thể có gần 1.000 calo và 30 gram chất béo. Nhắc trẻ chỉ ăn khi đói và ăn chậm nhai kỹ.
Khuyến khích trẻ uống nước lọc thay vì đồ uống có thêm đường, chẳng hạn như nước giải khát, đồ uống thể thao và nước trái cây đóng chai công nghiệp.
Xem thêm: Những nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản cho cuộc sống khỏe mạnh và tươi trẻ
5. Xây dựng kế hoạch vận động thể chất cho trẻ và cho chính mình. Trẻ em nên có một giờ hoạt động thể chất vừa phải hầu hết các ngày trong tuần. Ngoài ra, cần giảm thời gian trước TV và máy tính xuống dưới hai giờ mỗi ngày. Mỗi chúng ta nên tự kiểm tra mức độ hoạt động thể chất của chính mình mỗi ngày, nếu bận rộn quá thì đi cầu thang bộ lên nơi mình làm việc, đạp xe đạp đến cơ quan, hít đất hoặc chạy bộ 15-30’ mỗi lần trước khi tắm…đều là những vận động thể chất có ý nghĩa, góp phần giúp chúng ta hạn chế được nguy cơ béo phì và bệnh tật.
Bs xin chúc anh chị có những ngày nghỉ lễ thật vui bên gia đình & đừng quên “Share” bài viết này nếu thấy ý nghĩa, anh chị nhé!
Trân trọng thật nhiều!
BsKhánh,
