Không một cơ thể khoẻ mạnh nào có thể chịu đựng được thói quen uống bia rượu: Uống mỗi lần vô cùng nhiều cũng như uống rất nhiều lần trong ngày-trong tuần. Một trong những cơ quan bị tổn thương sớm nhất-nghiêm trọng nhất đó chính là Gan. Gan vô cùng quan trọng, nó tiếp nhận mọi loại chất chúng ta thu nạp vào, phân loại chúng, thải bỏ chất độc và tạo ra những “tinh chất” để dòng máu mang đi nuôi các tế bào. Cùng chúng tôi tìm hiểu về những giải pháp dự phòng những tổn thương về bệnh lý gan nhé!
Gan là “Người anh hùng thầm lặng”, tuy nhiên hầu hết trong mọi người đang đối xử vô cùng tệ bạc với nó, để rồi ngày nay, gan của rất nhiều trong chúng ta đã bị tổn thương nghiêm trọng và tổn thương đến rất sớm. Và một tỷ lệ lớn trong đó đã bị suy, bị xơ, bị ung thư… Khi gan đã bị suy mạn hay ung thư, tiên lượng sẽ vô cùng kém, trừ khi có gan ghép.
GIẢI PHÁP DỰ PHÒNG NHỮNG TỔN THƯƠNG BỆNH LÝ GAN
Với bệnh lý gan, chỉ có những giải pháp dự phòng-hạn chế nguy cơ bị tổn thương gan trong lối sống hằng ngày mới chính là “chìa khoá” ưu việt nhất giúp lá gan quý giá của chúng ta khoẻ mạnh. Và dưới đây sẽ là những nội dung dự phòng chính đó:
Hạn chế bia rượu
Chất alcohol sau khi uống sẽ tiếp xúc với gan rất nhanh, các tế bào gan vô cùng vất vả để xử lý cũng như thải độc. Nếu vượt quá khả năng xử lý và chịu đựng của gan sẽ dẫn đến tế bào gan bị tổn thương-phá huỷ. Tỷ lệ người bị viêm gan B hiện nay trong cộng đồng người Việt rất cao. Khuyến cáo dành cho mọi người hiện nay là chỉ nên dùng một ly rượu mỗi ngày với nữ giới và 2 ly với nam giới (rượu 40 độ trở lại). Sự nguy hại cho gan nói riêng và cho cơ thể nói chung sẽ xuất hiện khi ta dùng quá 8 ly mỗi tuần với nữ giới và 15 ly với nam giới.
Kiểm soát việc dùng thuốc chữa bệnh
Chúng ta chỉ dùng thuốc chữa bệnh khi thực sự cần thiết và nghiêm ngặt tuân thủ theo đơn của bác sĩ. Tuyệt đối không được dùng quá liều so với đơn bác sĩ kê (thói quen một số người sẽ dùng tăng gấp rưỡi, gấp đôi liều dùng với mong muốn khỏi bệnh nhanh, đó là điều vô cùng nguy hiểm). Tuyệt đối không được uống rượu bia khi dùng thuốc chữa bệnh, cũng như tuyệt đối không được phối hợp thuốc đông-tây y, thuốc tây với thuốc nam, nghĩa là phối hợp rất nhiều thuốc của nhiều phương thuốc khác nhau cho mỗi lần chữa trị.
Hiện nay nhiều bệnh nhân nhập viên cấp cứu do suy gan-suy thận cấp sau dùng thuốc nam-thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc. Mọi người cần lưu ý rằng với thuốc nam-thuốc gia truyền, chúng ta không thể kiểm soát được thành phần, hàm lượng, tạp chất cũng như những tác dụng phụ, tác dụng cộng hưởng,… khi dùng. Còn chưa kể rất nhiều trong các bài thuốc đó có chứa những kim loại nặng vô cùng độc hại như chì, thuỷ ngân,… Những thành phần không được phép xuất hiện trong cơ thể chúng ta. Trước khi dùng thuốc, đọc kỹ những chỉ dẫn đi kèm, đặc biệt hai dòng thuốc:
- Những thuốc giảm đau không cần kê đơn như Acetaminophen (Tylenol..), Aspirin, Ibuprofen (Advil, Motrin IB…) và Naproxen (Aleve..) có thể làm hỏng gan của chúng ta, đặc biệt nếu uống thường xuyên, quá liều hoặc kết hợp với rượu.
- Những thuốc kê đơn liên quan đến tổn thương gan nghiêm trọng bao gồm các loại thuốc Statin được sử dụng để điều trị tăng mỡ máu, thuốc kháng sinh kết hợp amoxicillin-clavulanate (Augmentin), phenytoin (Dilantin, Phenytek), azathioprine (Azasan, Imuran), niacin (Niaspan), kiacin và steroid đồng hóa…
Thận trọng với hóa chất
Các hóa chất phổ biến có thể gây tổn thương gan bao gồm dung môi làm sạch khô carbon tetrachloride, một chất gọi là vinyl clorua (được sử dụng để sản xuất nhựa), paraquat trong thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu và một nhóm hóa chất công nghiệp gọi là biphenyls polychlorin hóa. Nếu làm việc trong môi trường có tiếp xúc với các hóa chất độc hại, hãy thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa cần thiết để bảo vệ tránh phơi nhiễm như dùng khẩu trang, găng tay, mũ và áo quần bảo hộ.
Tiêm phòng đầy đủ vắc xin phòng viêm gan A, B
Một động tác rất nhỏ những đóng vai trò vô cùng lớn lao giúp chúng ta tránh được nguy cơ bị lây nhiễm vi rút viêm gan A và B. Đặc biệt là con nhỏ và những người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao bị phơi nhiễm (Nhân viên y tế, thợ cắt tóc, thợ xăm hình…)
Kiểm tra sức khoẻ định kỳ để phòng bệnh lý gan
Đăc biệt với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ để phát hiện sớm các dị tật, bệnh lý gan mật ,xử lý sớm, tránh ứ mật, viêm-xơ gan. (Bệnh lý nang ống mật chủ, bất thường đường mật, sỏi mật, u đầu tuỵ…)
Cẩn thận với độc tố Aflatoxin trong thực phẩm
Chất gây ung thư gan này được tạo ra bởi một loại nấm có trong đậu phộng, lúa mì, đậu nành, hạt lạc, ngô, gạo bị mố hoặc bảo quản trong môi trường ẩm ướt. Mặc dù nguy cơ sử dụng những sản phẩm ngũ cốc chứa nấm này có thể xảy ra ở hầu hết mọi nơi trên thế giới, nhưng nó phổ biến hơn ở các nước nhiệt đới nóng ẩm. Ở những quốc gia phát triển như Hoa Kỳ, Châu Âu, việc kiểm tra thực phẩm về việc có nhiễm aflatoxin là điều bắt buộc.
Lưu ý trong lối sống để phòng ngừa bệnh lý gan
Nghiêm ngặt tuân thủ dùng kim tiêm riêng rẽ, vô trùng. Lưu ý khi đi xăm hình, truyền máu, cắt tóc, cạo râu và dùng bao cao su khi quan hệ tình dục…. Tránh tiếp xúc tối đa với máu cũng như các chất dịch cơ thể của người khác, vì virus viêm gan có thể lây lan qua những con đường đó. Đặc biệt là tẩy giun-sán định kỳ 6 tháng/1 lần cho cả gia đình (loại trừ các loại giun, sán lá gan..)
Giảm cân, tránh béo phì và kiểm soát đường máu
Đối với những người bị đái tháo đường: vì chính béo phì và tình trạng tăng đường huyết kéo dài cũng là nguyên nhân gây bệnh lý gan nhiễm mỡ (Nonalcoholic fatty liver disease).
Sàng lọc gene
Chúng ta có thể sàng lọc sớm bằng công nghệ gene nếu trong gia đình có người thân bị đột biến gen nhất định liên quan đến những tổn thương gan, từ đó chủ động đưa ra những giải pháp dự phòng cần thiết để bảo vệ gan. Ví dụ như gene trên nhiễm sắc thể 14 chịu trách nhiệm sản xuất protein alpha1-antitrypsin.
Lưu ý với nữ giới, người già và trẻ nhỏ
Phụ nữ dường như chuyển hóa một số độc tố chậm hơn nam giới, gan của nữ tiếp xúc với nồng độ các chất có hại trong máu cao hơn trong một thời gian dài. Điều này làm tăng nguy cơ viêm gan độc hại. Với người già cũng vậy, việc thải loại các chất có hại cũng chậm hơn các độc tố và sản phẩm phụ của chúng tồn tại trong cơ thể lâu hơn, nguy cơ tổn thương gan sẽ cao hơn. Với trẻ nhỏ, luôn giữ tất cả các loại thuốc và vitamin bổ sung tránh xa tầm tay.
Trên đây là 10 nội dung chính để có một lá gan khoẻ mạnh, hi vọng có thể giúp mọi người phòng tránh và bảo vệ thật tốt gan của mình.
