Theo tổ chức y tế thế giới, cứ 4 người trên 40 tuổi sẽ có một người có vấn đề về xương khớp – cột sống. Và khi bước sang tuổi 50, con số đó là gần ½, còn trên 60 tuổi thì hầu hết chúng ta ai cũng ít nhiều gặp những vấn đề ở cơ quan vận động như thoái hoá gối, hoại tử chỏm xương đùi, sưng đau các khớp, đau lưng cứng cổ, loãng xương….
MỘT SỐ LƯU Ý VỀ BỆNH LÝ XƯƠNG KHỚP – CỘT SỐNG
Một số lưu ý được nêu ra ở dưới đây nhằm hỗ trợ mọi người có những thông tin ban đầu-cơ bản nhất về nhóm bệnh lý “Cơ xương khớp – cột sống”:
KHÁM ĐÚNG CHUYÊN KHOA XƯƠNG KHỚP – CỘT SỐNG
Bước vào tuổi trung niên và tuổi già khi ông bà, cha mẹ hay bản thân chúng ta thấy đau nhức các khớp, đau nhức toàn thân về đêm, sung đau các khớp,… thì việc đầu tiên cần thực hiện đó là chúng ta cần liên hệ và khám tại các trung tâm chính thống chuyên về xương khớp-cột sống. Ở đó các bác sĩ chuyên khoa sẽ thăm khám cẩn thận, chụp phim X-quang, đo loãng xương, siêu âm, xét nghiệm máu, thậm chí chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ…Từ đó mới đưa ra chẩn đoán bệnh cụ thể và chính xác, rồi mới lên phác đồ điều trị-theo dõi.
Những vấn đề hiện nay đó chính là mọi người thường đi khám thầy lang, đi khám các phòng khám không chuyên khoa hoặc tự nghe ai đó mách bảo rồi tự mua thuốc về uống, đắp ngoài da, hoặc tiêm trực tiếp vào các khớp. Hậu quả là khi đến gặp bác sĩ, bệnh nhân “tàn tạ” quá mức cho phép: lông tơ mọc khắp mặt do tác dụng phụ của thuốc, râu ria ở nữ giới, da xạm đen, xuất huyết dưới da, phù mặt hoặc toàn thân, xét nghiệm men gan tăng cao, suy thận các mức độ, xương loãng nặng…Thực sự ở giai đoạn đó, việc điều trị sẽ rất khó khăn và kém hiệu quả, dù bác sĩ có tài giỏi đến đâu.
HẠN CHẾ LẠM DỤNG TIÊM THUỐC VÀO XƯƠNG KHỚP
Việc tiêm thuốc vào khớp chúng ta cũng phải hết sức cân nhắc và tìm hiểu kỹ. Những nguy cơ của việc tiêm thuốc vào khớp đó chính là nhiễm khuẩn ổ khớp (mũi tiêm đưa vi khuẩn từ ngoài vào khớp), chảy máu nội khớp, thoái hoá khớp nhanh hơn, loãng xương, tiêm không vào khớp mà vào tổ chức lân cận, tiêm vào mạch máu và thần kinh (dù hiếm gặp), một số thuốc khi tiêm trực tiếp vào khớp bệnh nhân sẽ thấy dễ chịu ngay nhưng sau vài tháng quay lại, khớp bị tổn thương nặng hơn và bệnh nhân cũng đau hơn.
Vậy nên chúng ta cần hạn chế đến mức tối đa việc lạm dụng tiêm thuốc vào khớp, và nếu có chỉ định thì trước khi tiêm cần biết rõ mình bị bệnh gì, tiêm thuốc gì, tác dụng và tác dụng phụ của thuốc. Ngoài ra, chúng ta chỉ nên tiêm ở những trung tâm uy tín, thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa sâu và trong môi trường hạn chế nhiễm khuẩn tối đa (phòng tiêm chuyên biệt, sát khuẩn và bọc phủ vị trí tiêm, êkip thực hiện tiêm thuốc cần đeo mũ, đeo khẩu trang và đi găng vô khuẩn…).
Chúng ta cũng cần phân biệt tiêm vào các khớp (vai, gối, háng..) với tiêm vào điểm bám gân. Tiêm vào điểm bám gân thường được áp dụng và cho hiệu quả rất cao cũng như rất ít nguy cơ (vì vị trí tiêm ngay dưới da, xung quanh ít có những cấu trúc phực tạp và quan trọng). Tiêm vào điểm bám gân thường được chỉ định khi chúng ta bị viêm điểm bám, hay gặp đó là viêm điểm bám lồi cầu ngoài xương cánh tay (hội chứng Tennis Elbow), viêm mỏm trâm quay, viêm mỏm trâm trụ, viêm điểm bám gân Achille…Khi được chẩn đoán bị những tổn thương này, anh chị nên cân nhắc giải pháp tiêm tại chỗ, vừa tránh tác dụng phụ toàn thân của thuốc, vừa đạt được nồng độ thuốc tối đa ngay vị trí gân viêm.
ĐIỀU TRỊ ĐÚNG CÁCH KHI BỊ TỔN THƯƠNG XƯƠNG KHỚP
Với những chấn thương khớp (gối, cổ chân, cổ tay..) do tai nạn giao thông, tai nạn thể thao như đá bóng, chạy, bóng rổ,… Ngay sau thời điểm xảy ra tai nạn, việc bất động là điều ưu tiên hàng đầu. Hiện nay hầu hết các nhà thuốc, phòng khám, cửa hàng thể dục thể thao đều bán các dụng cụ nẹp gối, khuỷu, cổ tay, cổ chân nên ngay sau tai nạn, chúng ta cần ưu tiên bất động.
Trong vòng 24 giờ sau tai nạn, chúng ta cũng có thể dùng đá bọc trong túi vải chườm mát vùng chấn thương giúp giảm đau, chống viêm, chống phù nề. Ngoài ra nếu đau quá chúng ta có thể dùng thêm thuốc giảm đau thông thường và thuốc giãn cơ, chống sưng. Với những chấn thương khớp, việc chúng ta chủ quan không đi khám bài bản-chuyên khoa và bất động kiêng dè ngay từ đầu thường sẽ để lại hậu quả lâu dài về sau như lỏng khớp, mất vững khớp, thoái hoá khớp sớm, viêm đau khớp mạn tĩnh…
DUY TRÌ THỂ DỤC THỂ THAO ĐỀU ĐẶN
Thực sự theo thời gian, nếu chúng ta không tập luyện thể thao đều rồi đột ngột quá sức sẽ thường trả gia bằng một vài ca mổ, và sau đó thì chức năng chân, tay sẽ bị giảm đi nhiều. Vậy nên chúng ta nên tạo thói quen tập thể dục thể thao đều, đều chứ không cần quá sức. Và nếu có tham gia thể thao một vài trận, hãy biết lượng sức mình cũng như khởi động thật kỹ trước khi chơi.
HIỂU BIẾT VỀ BỆNH LÝ XƯƠNG KHỚP VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
Rất nhiều bệnh nhân đến khám bác sĩ vì đau vai, đau gối. Khi tìm hiểu ra mới biết có nhiều người (nhân viên y tế và người dân) khuyên khi đau cần tích cực vận động, xoay vai liên tục, đi bộ thường xuyên để tránh nguy cơ bị “dính” khớp. Đó là một điều đáng tiếc. Khi khớp gối, khớp vai chúng ta đau chứng tỏ chúng có thể bị chấn thương (rách cơ, tổn thương sụn, đứt dây chằng..) hoặc bị viêm cấp tính, thoái hoá tuổi già, goute…
Dù là nguyên nhân gì thì lúc đau cấp, chúng đều cần được nghỉ ngơi. Chúng ta cần hạn chế đi bộ, tránh mang xách nặng, tránh xoay vai quá biên độ…Và quan trọng nhất, chúng ta cần đi khám bác sĩ chuyên khoa xương khớp – cột sống thật sớm để được tư vấn và điều trị đúng cách.
NHỮNG CHỈ ĐỊNH TRONG KHÁM CHỮA BỆNH LÝ XƯƠNG KHỚP – CỘT SỐNG
Mỗi ngày có rất bệnh nhân bị các bệnh lý liên quan đến xương khớp – cột sống đăng ký khám, trong đó có bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật, có các trường hợp chúng ta có thể điều trị bảo tồn không mổ. Nội dung điều trị bảo tồn gồm uống thuốc, nghỉ ngơi, châm cứu, kéo giãn, tập phục hồi chức năng… Tuy nhiên, với những bệnh nhân có chỉ định phẫu thuật thì có nghĩa rằng, những giải pháp điều trị kia sẽ ít hiệu quả hoặc đã quá chỉ định.
Có những bệnh nhân vào khám bị thoát vị quá lớn, hẹp ống sống quá nặng, trượt đốt sống độ 3, độ 4…với teo chân, yếu chân, đi lại khó khăn nhưng vẫn mong muốn điều trị bảo tồn. Thực sự với những trường hợp như vậy, chỉ định bảo tồn đã không còn, và nếu tiếp tục lựa chọn, cuối cùng chính bệnh nhân là người chịu nhiều thiệt thòi nhất. Mất thời gian, tốn tiền bạc, hại người do thuốc men…
Với những bệnh nhân bị thoái hoá khớp háng, thoái hoá mất vững khớp gối cũng vậy. Khi đã có chỉ định phẫu thuật thay khớp, chúng ta nên ra quyết định. Tuy nhiên điều hết sức lưu ý ngay từ ban đầu đó là việc chúng ta cần tìm đến khám và tư vấn tại những trung tâm y tế lớn và uy tín, được gặp gỡ và tương tác với những “chuyên gia” về lĩnh vực đó.
Bản thân mỗi chúng ta đều mong muốn mình được khỏe mạnh. Vì vậy, để tránh không mắc phải căn bệnh xương khớp chúng ta nên chú ý đến sức khỏe của mình bằng cách bổ sung dinh dưỡng và duy trì một lối sống lành mạnh.
